🏛️ Wat zijn noodmunten?

Noodmunten zijn alternatieve betaalmiddelen die werden uitgegeven in tijden van crisis, zoals oorlogen of economische instabiliteit, wanneer reguliere munten schaars waren. Ze werden vaak lokaal geproduceerd door steden, gemeenten of zelfs bedrijven, en dienden om het betalingsverkeer op gang te houden.

• Ze zijn onderdeel van de numismatiek (de studie van munten en geld).
• Noodgeld was meestal geen wettig betaalmiddel, maar werd wel erkend door nationale banken zoals De Nederlandsche Bank of de Nationale Bank van België.

📜 Historische context

Nederland

• Tachtigjarige Oorlog (1568–1648): Veel steden sloegen noodmunten tijdens belegeringen. Zo werden in Groningen tijdens het beleg van 1576 zilveren munten geslagen. Het beleg duurde nog geen maand en de Spanjaarden vertrokken weer zonder de stad in te nemen. De Zilveren munten werden in de volgende jaren nog geslagen om met zilver te kunnen betalen in het Hanzenverkeer met Duitsland.
• Eerste Wereldoorlog (1914): Zilvergeld werd gehamsterd, waardoor gemeenten noodgeld uitgaven. In Nederland werden hoofdzakelijk papieren biljetten gebruikt en zo ontstonden de zilverbonnen die volop als gewoon geld in omloop werden gebracht.
• Tweede Wereldoorlog (1940): Bij de Duitse inval ontstond opnieuw een tekort aan kleingeld. Hierdoor werden vooral munten van zink geslagen en in omloop gebracht. Verder werden veel voedselbonnen gedrukt waarmee voedsel kon worden gekocht. Dit scheelde veel muntgeld dat niet geslagen hoefde te worden en ontstond zo ook een systeem om voedsel te verdelen.

België

• Tijdens WOI drukten meer dan 600 gemeenten noodgeld, vaak in de vorm van aankoopbons, voedselbonnen en salarisbonnen.

Duitsland

Duitsland en Oostenrijk zijn de landen met verreweg de meeste noodbiljetten en noodgeld aan munten. Tijdens de Weimar republiek was de inflatie zo hoog dat iedere stad of dorp met goedkeuring eigen munten ging slaan. Vaak van 1pfennig tot 50 Pfennig waarmee men stabiliteit in het dorpsverkeer probeerde te herstellen. Ook bedrijven begonnen met het slaan van eigen munten om de handel een beetje op gang te houden.

Daarnaast waren er in Duitsland ontelbare krijgsgevangen lagers ( kampen)en in de tweede wereldoorlog duizenden kampen met te werk gestelde “vrijwilligers” in de industrie die allemaal hun eigen munten gingen slaan.

⚒️ Gebruikte materialen

Noodmunten zijn vaak gemaakt van goedkope of beschikbare materialen, afhankelijk van de omstandigheden: We noemen hier papier , karton, zink, kunststof ,porselein

🧠 Interessant weetje

De eerste Nederlandse papieren noodmunten werden gemaakt v eens te kunnen zien hoe leuk het is om noodgeld te sparen zal er op de eerst volgende clubavond een vitrine staan die een greep uit de collectie van een lid tentoonstelt waar ook diverse verschillende materialen te zien zijn. De volgende clubavond is op 9 september met uiteraard een mooie veiling in het Poelhuis in Lisse.